UX دیزاین یا طراحی تجربهٔ کاربر (user experience design) به چه معناست؟ برای درک بهتر معنا کافی است کمی به کلمات آن فکر کنیم. اول برویم سراغ تجربهٔ کاربر: تجربهٔ کاربر در واقع همان تجربیاتی است که ما هنگام استفاده از یک محصول، سیستم یا خدمات کسب می‌کنیم. محصولات و خدمات مورد نظر می‌توانند هر چیزی باشند؛ از یک دستگاه قهوه‌ساز گرفته تا خرید ماشین از نمایندگی. اما در اینجا منظور ما استفاده از محصولات دنیای دیجیتال است.
برای مثال هنگام استفاده از یک اپلیکیشن، به شکل دسته‌بندی منو، قرار دادن دکمه‌های Open و Close، چگونگی دسترسی به سبد خرید در فروشگاه‌های آنلاین و… دقت کنید. آيا به نظر شما در درست‌ترین حالت ممکن خود هستند و نیازی به اصلاح ندارند؟ طراحی این موارد و تلاش برای اصلاح آن‌ها از وظایف یک طراح UX است.
بنابراین طراحی تجربهٔ کاربری به معنای ایجاد شرایطی برای درک آسان یک محصول و به معنای دیگر کاربرپسند کردن آن است. در واقع UX دیزاینر یا طراح تجربهٔ کاربر در تلاش است تا در فرایند طراحی محصول با خلق بهترین مسیر، کاربر را با محصول یا خدمات آشنا کند. در ادامه به طور مفصل به حرفهٔ طراحی تجربهٔ کاربر و مهارت‌های مورد نیاز آن می‌پردازیم.
چگونه UX دیزاین خوبی برای کاربر طراحی کنیم؟
به عنوان یک UX دیزاینر، هنگام طراحی وبسایت یا اپلیکیشن، پیش از هرچیز باید نیازها و اهداف کاربر را در نظر بگیریم. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که رعایت آن‌ها به یک UX دیزاین خوب منجر می‌شود:
خود را جای کاربر بگذارید
مسیری که کاربر هنگام استفاده از خدمات شما طی می‌کند به چه شکلی است؟ آیا تمام نیازها و خواسته‌های کاربر در نظر گرفته شده است؟ با پاسخ به این پرسش‌ها و نتیجه‌گیری درست، می‌توانیم تجربهٔ کاربر را به نحو خوبی بهبود ببخشیم.
بازخوردهای کاربران را تجزیه و تحلیل کنید
لازم است پیش از عملی کردن هر ایده، بازخوردهای کاربران خود را تجزیه و تحلیل کنیم. ابزارهای تجزیه و تحلیل مانند گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) در اینجا بسیار به کار می‌آیند. با بررسی داده‌ها و توجه به نقص‌های محصول، می‌توانیم UX را بر اساس سلایق و نیازهای کاربر طراحی کنیم.
خدمات مفیدی به کاربر ارائه دهید
در اینجا بحث محتوا مطرح است. باید بدانیم کاربر هنگام استفاده از محصول ما، در پی چه چیزی است و چگونه می‌توانیم به پرسش‌های او پاسخ دهیم. باید ببینیم که بخش‌های مختلف سایت یا اپلیکیشن به خوبی پاسخگوی سؤال کاربران هستند یا لازم است حذف و جایگزین داشته باشیم؟ برای مثال آیا لازم است در یک فروشگاه کتاب آنلاین، بخش خرید لوازم تحریر را نیز قرار دهیم یا خیر.
همه چیز باید واضح و قابل کشف باشد
شلختگی و بی‌نظمی در دسترسی‌ها، کاربر را خسته و کلافه می‌کند. بنابراین لازم است دسته‌بندی‌های منظم و واضحی در منوی سایت یا اپلیکیشن داشته باشیم و تمام لینک‌ها مشخص و قابل دیدن باشند. هرچه استفاده از محصول ساده‌تر باشد، تجربهٔ کاربر نیز به تبع آن بهتر خواهد بود.
از کجا متوجه شویم که UX دیزاین به‌خوبی انجام شده است؟
اگر UX دیزاین خوب باشد، متوجه آن نمی‌شویم. چرا که همه چیز همانطور که باید، کار می‌کند. اما اگر UX دیزاین خوب نباشد، مرتب شکایاتی را دریافت خواهیم کرد و کاربران تمایل چندانی به استفاده از محصول ما نخواهند داشت. با رصد کردن مرتب و تجزیه و تحلیل بازخورد کاربران، می‌توانیم از ایرادات کار مطلع شده و آن را بهبود ببخشیم.
طراح تجربهٔ کاربر دقیقاً چه‌کار می‌کند؟
UX دیزاینر یا طراح تجربهٔ کاربر، فرد خلاقی است که تمام دانش خود را برای درک نیاز کاربران و ایجاد یک تجربهٔ خوب برای آن‌ها به کار می‌برد. این فرآیند فقط با همدلی و همراهی با کاربران شدنی است. در ادامه به وظایف اصلی طراح تجربهٔ کاربر می‌پردازیم:
شناخت پرسونا و نیازهای مخاطب
طراح تجربهٔ کاربر باید ارتباط بسیار نزدیکی با کاربر برقرار کند و از نیازها و اهداف آن‌ها به خوبی آگاه باشد. این امر به نگاه تیزبین و دقیق نیاز دارد. برای مثال:
- باید بدانیم که کاربران ما بیشتر از چه ردهٔ سنی هستند و با چه هدفی به سایت یا اپلیکیشن ما مراجعه می‌کنند؟
- آیا لازم است در اپلیکیشن فروشگاهی خود، توضیحات مفصلی برای محصولات ارائه دهیم؟
- آسان‌ترین روش ارتباط با مشتریان چگونه است؟
- چه جاهایی نیاز به دعوت به اقدام (Call To Action) داریم؟
ارائهٔ راه‌حل‌های عملی برای حل مشکلات
رصد کردن کامل مشکلات و ارائه راه‌حل‌های عملی از وظایف یک UX دیزاینر است. ایده‌پردازی برای رفع مشکلات می‌تواند اشکال متفاوتی داشته باشد. اما به جلسات طوفان ذهنی بی‌شباهت نیست.
تبدیل کردن ایده‌ها به یک مدل کاربردی
در این مرحله از UX دیزاین باید مدلی کاربردی ارائه دهیم که قابل اشتراک‌گذاری و بررسی باشد.
تست و آزمایش
در آخر نوبت آزمایش و امتحان است که ببینیم آيا راه‌حل‌های ما برای برطرف کردن مشکلات، در جهت بهبود تجربهٔ کاربران بوده است یا خیر.
مهارت‌های لازم یک UX دیزاینر
ماهیت کاری طراحان تجربهٔ کاربر به شکلی است که طیف وسیعی از مهارت‌ها را می‌طلبد. از رفتارشناسی کاربران و پرورش حس همدلی با آن‌ها گرفته تا ایجاد کارگاه‌های تفکر و توسعه، قدرت ارائه، انجام آزمایش و نتیجه‌گیری مناسب. سایر مهارت‌های لازم یک UX دیزاینر عبارتند از:
- دانش فنی، توانایی پژوهش و آزمایش از جمله مهارت‌های مورد نیاز یک طراح تجربهٔ کاربر است.
- یک UX دیزاینر با طیف گسترده‌ای از مخاطبان (داخل و خارج از سازمان و روند طراحی) در ارتباط است. بنابراین لازم است بسیار کنجکاو بوده و همیشه برای یادگیری آماده باشد.
- این افراد تفکر انتقادی خوبی باید داشته باشند تا بتوانند با رویکردی استراتژی‌محور، با مشکلات مواجه شوند.
- طراحان UX باید از خلاقیت کافی برای ارائهٔ ایده‌های نو و کاربردی برخوردار باشند.
چگونه یک UX کار شویم؟
اگر به UX دیزاین علاقه‌مند هستید، در مرحلهٔ اول باید با مبانی UX آشنا شوید. اولویت شما نباید بازار کار و حقوق دریافتی باشد. چرا که این یک شغل خلاقانه است و درآمد دریافتی شما به میزان تلاش شما بستگی دارد. لازم است مهارت‌های نرم و سخت لازم برای این کار را بدانید و با توانایی‌های خود مقایسه کنید.
در واقع UX دیزاینر شدن یک مسیر مشخص ندارد و برای هر فرد ممکن است راه‌های مختلفی وجود داشته باشد. با این حال ما در ادامه یک مسیر کلی را برای شما شرح می‌دهیم که موضوع برای شما تا حدی روشن شود.
با مفهوم دیزاین آشنا شوید
بسیاری از افراد تنها به جنبهٔ هنری دیزاین توجه می‌کنند. حال آنکه طراحی در اینجا یک جنبهٔ دیگر هم دارد و آن فنی و مهندسی است. به این معنی که لازم است علاوه بر توجه به رنگ‌ها و المان‌های گرافیکی، به کاربرد محصول نیز فکر کنید.
داشتن نگاه موشکافانه را تمرین کنید
اگر می‌خواهید یک طراح تجربهٔ کاربر موفق باشید، باید طرح‌ها و محصولات مختلف را با دید یک طراح نگاه کنید. برای ارائه یک UX دیزاین خوب، باید تمام جنبه‌های محصول از جمله زیبایی، کارایی و قابل درک بودن آن را زیر نظر بگیرید و کمبودها را تشخیص دهید.
کار با ابزارهای طراحی را یاد بگیرید
پس از دانش نظری نوبت به دانش عملی می‌رسد. بدون داشتن دانش فنی نمی‌توانیم به هیچ کاری وارد شویم. ابزارهای متنوعی برای طراحی UI و UX وجود دارد که تمام آن‌ها کاربرد یکسانی دارند. برخی از این ابزارها عبارتند از:
- Adobe XD
- Figma
- Invision
- Sketch
جمع‌بندی
علاقه‌مندی به یادگیری و ارتقا دادن مهارت‌ها مهم‌ترین مشخصه‌ای است که یک طراح تجربهٔ محصول باید داشته باشد. روش‌های مختلفی برای یادگیری UX دیزاین وجود دارد. بسیاری از افراد عادت به خودیادگیری دارند و از طریق منابع مختلف مانند کتاب، فیلم و پادکست آموزش می‌بینند. اما داشتن یک برنامهٔ مشخص برای یادگیری بسیار مهم است. برخی از افراد نیز شرکت در دوره‌های منظم و دارای منابع منسجم را ترجیح می‌دهند. رهنما کالج فرصت‌های مناسبی را برای علاقه‌مندان به حوزهٔ طراحی محصول و UX دیزاین ارائه می‌دهد. با شرکت در بوت کمپ آموزش طراحی محصول می‌توانید خود را برای وارد شدن به بازار کار و کسب تجربهٔ حرفه‌ای آماده کنید.
