ممکن است در فرایند جذب و استخدام نیرو، برای پر کردن موقعیت‌های شغلی جدید یا خالی‌شده در کسب‌وکارتان مجبور شوید با متقاضیان چندین بار مصاحبه کنید. طبیعتا هر کدام از این مصاحبه‌ها روی موضوعات مشخصی تمرکز دارند و هدف خاصی را دنبال می‌کنند. مثلا مصاحبه عمومی اول ممکن است برای آشنایی بیشتر با مصاحبهشونده باشد و مصاحبه بعدی برای ارزیابی مهارت‌های فنی و کاری او و … . در این مقاله به معرفی انواع مصاحبه می‌پردازیم که می‌توانید از آن‌ها طی مدت زمان جستجوی نیروی مناسب برای یک موقعیت شغلی استفاده کنید.
پنج نوع استاندارد مصاحبه استخدامی
فرایند و انواع مصاحبه استخدامی با توجه به بزرگی شرکت و نوع صنعت می‌تواند متفاوت باشد. مثلا اگر در حوزه تکنولوژی و فناوری به دنبال جذب نیرو هستید، احتمالا مصاحبه اولیه مدیر استخدام با متقاضیان واجد شرایط و سپس مصاحبه فنی یا مهارت‌محور و مصاحبه با چندین عضو دیگر تیم گزینه‌های خوبی باشند. البته نوع شغل هم می‌تواند روی نوع مصاحبه‌هایی که برای استخدام استفاده می‌کنید تاثیر بگذارد. معمولا در جذب نیروی انسانی برای نقش‌های ارشد یا مدیریتی ممکن است به مراحل مصاحبه بیشتری نیاز باشد.
به طور کلی، یک استخدام‌کننده و نماینده شرکت اطلاعات مثلا یکی از کارمندان دپارتمان منابع انسانی باید اطلاعاتی را که مصاحبه‌شونده‌ها در رابطه با هر مصاحبه نیاز دارند در اختیار آن‌ها قرار دهد؛ اینکه قرار است با چه کسی مصاحبه کنند، مصاحبه چه زمانی و چگونه انجام می‌شود (حضوری یا ویدیویی) و… .
حرفه‌ای‌ترها در استخدام حتی برای مصاحبهشونده مشخص می‌کنند که تمرکز هر مصاحبه روی چه مواردی و چه خواهد بود تا آن‌ها بتوانند برای هر مرحله از فرایند مصاحبه آمادگی بهتری داشته باشند و نتیجه دقیق‌تری از مصاحبه به دست بیاورند.
انواع مصاحبه‌های استانداردی که در فرایند استخدام و جذب استفاده می‌شود عبارتند از:
۱-مصاحبه تلفنی
مصاحبه تلفنی نوعی مصاحبه است که معمولا برای غربال‌گری نامزدها قبل از دعوت از آن‌ها برای مصاحبه حضوری یا ویدیویی استفاده می‌شود. مصاحبه تلفنی استاندارد تقریبا ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارد و بیشتر برای تایید تجربه‌ها و مهارت‌هایی‌ست که متقاضی در رزومه خود نوشته است و کمک می‌کند تا بفهمید دقیقا چه چیزی این فرد خاص را به نقش و اهداف شغلی مورد نظر شما علاقه‌مند می‌کند.
معمولا در این مصاحبه‌ها، استخدام‌کنندگان با چندین نامزد واجد شرایط که به نظر می‌رسد برای موقعیت شغلی مناسب‌تر هستند، تماس می‌گیرند و سپس تصمیم می‌گیرند چند نفر از آن‌ها را برای مصاحبه حضوری با مدیر استخدام دعوت کنند. بهتر است در مصاحبه تلفنی بیشتر روی موضوعات اساسی تمرکز کنید تا بتوانید بیشتر و بهتر متقاضی را بشناسید و تعیین کنید که آیا حداقل شرایط لازم برای موقعیت شغلی را دارد یا خیر.
در واقع مصاحبه تلفنی هم یک مصاحبه رسمی محسوب می‌شود و کمک می‌کند تا استخدام‌کننده و متقاضی درک درست‌تری از همدیگر پیدا کنند و برای قرار ملاقات حضوری و سایر مصاحبه‌های احتمالی تصمیم بگیرند و برنامه‌ریزی کنند.
۲-مصاحبه با مدیر استخدام
مصاحبه با مدیر استخدام به نوعی اولین مصاحبه رسمی با یک متقاضی شغل است. البته برخی از شرکت‌ها ممکن است برای مصاحبه‌شونده‌ها یک قرار ملاقات با مصاحبه‌کننده دیگری یا گروهی از مصاحبه‌کنندگان دیگر قبل از مدیر استخدام هم در نظر بگیرند.
این نوع مصاحبه فرصتی است برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مهارت‌ها و ویژگی‌های مصاحبهشونده و تصمیم‌گیری درباره میزان تطابق تجربه و مهارت‌های او با موقعیت شغلی موردنظر. بهتر است در این مصاحبه روی سوالات رفتاری زمینه‌های اصلی مانند کار تیمی، حل مسئله، ارتباطات، خلاقیت، انعطاف‌پذیری و مهارت‌های سازمانی هم تمرکز کنید. این سوالات کمک می‌کند تا علاوه بر مهارت‌های فنی مصاحبهشونده، درک بهتری از نحوه عملکرد او در یک موقعیت خاص، مثلا موقعیت‌های چالشی داشته باشید و بتوانید نوع واکنش او به استرس و دوره‌های کاری فشرده و… را ارزیابی کنید.
۳-مصاحبه دوم
مصاحبه دوم به این معنی است که مصاحبهشونده به نوعی مدیر استخدام یا مصاحبه‌کننده اول را تحت تاثیر قرار داده و نیاز است تا برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر مصاحبه‌های تکنیکی‌تر و فنی‌تری از او انجام شود. مصاحبه دوم ممکن است فقط یک مصاحبه گروهی با تعدادی از افراد تیم و… باشد یا چند مصاحبه مجزا با دیگر اعضای تیم یا کارمندان منابع انسانی، مدیر تیم و رئیس بخش را شامل شود.
در این مصاحبه‌ها باید علاوه بر سوالات رفتاری تکمیلی از مصاحبهشونده، سوالات موقعیتی و فرضی هم بپرسید. این کار به شما و دیگر مصاحبه‌گران کمک می‌کند تا بفهمید هر متقاضی واجد شرایط چگونه به سناریوهای فرضی پاسخ می‌دهد. همچنین ممکن است لازم باشد در مورد مهارت‌های فنی مصاحبهشونده هم توضیحات بیشتری بخواهید.
۴-مصاحبه تخصصی برای سنجش مهارت‌های فنی
مصاحبه مبتنی بر مهارت‌های فنی مصاحبه‌ای است که به صورت رودررو با مصاحبهشونده انجام می‌شود. معمولا هم شامل یک آزمون طراحی‌شده برای رتبه‌بندی شایستگی فنی متقاضی خواهد بود. به عنوان مثال، از کپی‌رایترها بخواهید یک متن درباره موضوعی خاص را کامل کنند، یا بگویید که طراحان UX برای یک سایت، یک اپلیکیشن یا یک محصول فرضی یک طراحی UX کنند، یا لازم باشد مهندسان نرم‌افزار یک برنامه کوتاه و چند خطی را کدنویسی کنند.
۵-مصاحبه نهایی
مصاحبه نهایی برای جمع‌بندی هرگونه سوال و ابهامی انجام می‌شود که تیم استخدام نیاز دارد تا قبل از تصمیم‌گیری نهایی درباره متقاضیان بداند. مثلا ممکن است مدیر استخدام یا مدیر تیم و حتی مدیر شرکت یک بار دیگر با متقاضیان واجد شرایط‌تر صحبت کند تا از بین این گزینه‌ها فرد مورد نظر را انتخاب کند.
سایر مصاحبه‌های استخدامی کدامند؟
واقعیت این است که انواع مصاحبه استخدامی بسیار متنوع هستند و بسته به موقعیت شغلی یا صنعت و زمینه کاری می‌توانند فراتر از پنج مورد بالا باشند. علاوه‌براین پنج مورد اصلی انواع مصاحبه برای استخدام و جذب نیرو، چندین نوع مصاحبه دیگر هم وجود دارد.
- مصاحبه تصویری (Video Interview)
مصاحبه ویدیویی احتمالا بیشتر یک فرمت مصاحبه است تا یک نوع مصاحبه. یعنی می‌توانید برای هر یک از مصاحبه‌هایی که در مورد آن صحبت کردیم، از ابزارها و پلتفرم‌های تماس‌های ویدیویی استفاده کنید. طیف وسیعی از نرم‌افزارهای ویدیو کنفرانس وجود دارد که امکان مکالمه با نامزدها را به مدیران استخدام می‌دهد. این نوع مصاحبه می‌تواند برای بررسی درخواست‌های داوطلبان راه دور بسیار مفید باشد، زیرا باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه شرکت می‌شود و امکان استفاده از نیروهای دورکاری را هم فراهم می‌کند.
- مصاحبه پنلی (Panel Interview)
همانطور که در توضیحات مربوط به مصاحبه دوم هم گفته شد، یک مصاحبه پنل معمولا توسط بیش از یک نفر (مثلا کمیته استخدام) با مصاحبه‌شونده‌ها انجام می‌شود. در واقع این نوع مصاحبه‌ها به معنای ملاقات همزمان مصاحبه‌شونده‌ها با هیئتی از تصمیم‌گیرندگان است. خیلی وقت‌ها ممکن است برای مصاحبه‌شونده‌ها دلهره‌آور و ترسناک به نظر برسد، اما وجود بیش از یک مصاحبه‌کننده کارآمدی را بیشتر می‌کند و می‌توانید از نظرات متفاوت درباره مصاحبه‌شونده‌ها کمک بگیرید.
در واقع بسته به اینکه چه کسانی در یک مصاحبه پنل شرکت می‌کنند، می‌توانید از این نوع مصاحبه برای به دست آوردن بینش دقیق‌تر در مورد مصاحبه‌شونده‌ها و متقاضیان واجد شرایط‌تر که مهارت‌ها و تجربیات نزدیک به یکدیگر دارند، استفاده کنید.
در چنین مصاحبه‌هایی مهم است که هر یک از اعضای پنل به خوبی با مصاحبهشونده ارتباط برقرار کنند و از او سوال بپرسند.
- مصاحبه گروهی
مصاحبه‌های گروهی شامل مصاحبه با چندین نامزد به طور همزمان برای یک یا چند موقعیت شغلی خواهد بود. مصاحبه گروهی و مصاحبه پنل ممکن است شبیه به همدیگر به نظر برسند، اما یک تفاوت مهم با هم دارند؛ در مصاحبه گروهی بیش از یک نامزد در مقابل بیش از یک مصاحبه‌کننده وجود دارد. در این نوع مصاحبه، داوطلبان به طور همزمان مصاحبه می‌شوند تا کارفرمایان بتوانند در مورد نحوه تعامل متقاضیان با دیگران اطلاعات بیشتری کسب کنند.
یعنی این سبک مصاحبه برای غربال‌گری کاندیداها، مصاحبه با چندین نامزد به طور موثرتر یا آزمایش نحوه رفتار نامزدها در یک محیط گروهی یک گزینه عالی خواهد بود. می‌توانید نحوه تعامل نامزدها با سایرین را زیر نظر داشته باشید و ببینید از نظر کار تیمی و … چگونه هستند.
- مصاحبه خارج از محل کار (Off-site Interview)
ممکن است در برخی مواقع نیاز شود تا به عنوان کارفرما و استخدام‌کننده در جایی «خارج از محل شرکت» با متقاضیان واجد شرایط ملاقات کنید و با آن‌ها در مورد موقعیت شغلی مورد نظر صحبت کنید. مصاحبه‌های خارج از محل کار، که گاهی اوقات ناهارهای کاری هم نامیده می‌شود، می‌تواند رسمی یا غیررسمی باشد. البته این نوع مصاحبه ممکن است حواس‌پرتی بیشتری داشته باشد، به خصوص زمانی که در یک رستوران و… به همراه صرف ناهار برگزار می‌شود.
اگر به هر دلیلی نیاز به انجام مصاحبه جایی خارج از دفترتان داشتید، سعی کنید در رستوران‌های دنج و خلوت قرار بگذارید و در زمان جلسه هم غذاهای ساده و معمولی را انتخاب کنید تا حواس‌تان فقط به مصاحبهشونده و سوالات‌تان باشد.
جمع‌بندی
شاید مصاحبه با تعداد زیادی از متقاضیان کار سنگین و طاقت‌فرسایی به نظر برسد. مخصوصا اگر پای استخدام در تعداد بالا در میان باشد یا با تعداد زیادی رزومه با تجارب و مهارت‌های نزدیک به یکدیگر روبه‌رو باشید که تصمیم‌گیری نهایی را برای‌تان سخت می‌کند. با این حال اگر بدانید برای هر استخدام در کسب‌وکار و موقعیت شغلی دقیقا از کدام انواع مصاحبه کمک بگیرید، راحت‌تر و سریع‌تر می‌توانید نیروهای کاری مورد نظرتان را پیدا کنید. اگر قصد مدیریت بهتر فرآیند استخدام و مصاحبه‌هایتان را دارید، می‌توانید در بوت کمپ جذب و استخدام رهنماکالج شرکت کنید.
