یکی از موقعیت‌های شغلی مهم در بازار کار مدرن، کار به‌عنوان مدیر یا کارشناس منابع انسانی است. تنوع شغلی این حوزه کاری و البته اهمیت مدیریت منابع انسانی برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای امروزی باعث شده تا کار کردن در واحد مدیریت منابع انسانی برای خیلی‌ها جذاب باشد. مخصوصا وقتی پای کار کردن در شرکت یا سازمانی بزرگ در میان باشد که تعداد زیادی نیروی کار و تیم‌های مختلف در آن با هم همکاری می‌کنند. البته طبیعتا برای تبدیل شدن به یک مدیر منابع انسانی، به تجربه در این زمینه و همچنین مدارک مرتبط نیاز خواهید داشت. در پست قبلی به اهمیت مدیریت منابع انسانی و سیر تحول آن پرداختیم؛ در این پست همه‌چیز را درباره واحد مدیریت منابع انسانی و نقش مدیر منابع انسانی در سازمان با هم مرور می‌کنیم.
مدیر منابع انسانی کیست؟
منابع انسانی یک دپارتمان یا واحد کاری در شرکت‌ها و کسب‌و‌کارهاست که تمام امور مربوط به کارمندان از استخدام و جذب، بررسی قراردادهای کاری، آموزش، ارتقاء شغلی، پرداخت دستمزد و پاداش، و تسویه و پرداخت سنوات کارکنان را انجام می‌دهد.
در واقع کارکنان واحد مدیریت منابع انسانی (HR Management)، تمام کارهای اداری در مورد استخدام کارمندان جدید و پرداخت حقوق کارمندان و البته اطمینان از مطابقت قراردادهای استخدامی و کاری شرکت با قوانین کار و استانداردهای استخدام در کشور را برعهده دارند.
مدیر منابع انسانی (HR manager) یک متخصص و کارشناس در حوزه مدیریت منابع انسانی است که به کسب‌وکارها اطمینان می‌دهد که تیم‌های مختلف کاری‌شان با نیروی کار ماهر و با انگیزه کار می‌کنند. در ضمن یک مدیر منابع انسانی تضمین می‌کند که یک کسب‌و‌کار مطابق با استانداردها، مقررات و قوانین مربوط به کارفرما و کارمندان اداره شده و حقوق مادی و معنوی کارکنان و منافع کارفرما حفظ می‌شود.
نقش مدیر منابع انسانی در سازمان چیست؟
مدیر منابع انسانی وظیفه مهمی برای نظارت بر امور مربوط به کارکنان و رابطه کارفرما و کارمندان دارد. نقش روزانه یک مدیر در واحد منابع انسانی شرکت‌ها از کار با مدیریت دیگر بخش‌ها و شناسایی شکاف‌های مهارتی کارکنان و نیازهای آن‌ها گرفته تا انجام اقدامات لازم برای بهبود مشارکت و عملکرد کارکنان گسترده است.
یک مدیر منابع انسانی کاربلد به کارکنان سازمان اطمینان می‌دهد که در زمینه پرداخت‌ها و همچنین فرصت‌های شغلی و… با آن‌ها منصفانه رفتار می‌شود و هرکجا که نیاز به آموزش مهارت‌های فنی و توسعه فردی داشته باشند یا دغدغه و مشکلی در فضای کاری برایشان پیش بیاید می‌توانند موضوع را بدون نگرانی پیگیری کنند.
در یک کلام، اگر واحد منابع انسانی به خوبی مدیریت شود، افراد مناسب را برای کار در شرکت پیدا می‌کند و هر کاری را که لازم است انجام می‌دهد تا کارکنان را راضی و در راه رشد و توسعه نگه دارد.
شرح وظایف واحد منابع انسانی و مدیر منابع انسانی
وظایف بخش منابع انسانی و مسئولیت‌های شغلی افراد مختلف در این دپارتمان، بسته به اندازه و بزرگی سازمان و تعداد کارمندان و… متفاوت است. وظایف پایه و اولیه واحد منابع انسانی معمولا شامل استخدام، مدیریت قراردادهای کاری کارکنان، نظارت بر پرداخت‌ها دستمزدها و پاداش و مزایا، آموزش کارمندان، مدیریت روابط کارکنان و کارفرما، بهبود فضای کاری برای کارمندان و مدیریت عملکرد افراد و تیم‌های مختلف است.
در یک شرکت بزرگ، کارشناسان منابع انسانی ممکن است فقط در زمینه‌های خاصی از مدیریت منابع انسانی مشغول باشند. مثلا آموزش، استخدام، یا رسیدگی به قراردادهای کاری و پرداخت دستمزد و مزایای کارکنان، هرکدام بر عهدهٔ افراد گوناگون باشد. اما در شرکت‌های کوچکتر، معمولا واحد منابع انسانی نهایتا شامل یک یا دو متخصص منابع انسانی است که بر تمامی عملکردهای منابع انسانی نظارت می‌کنند.
به‌طور کلی برخی از مسئولیت‌های مختلف بخش منابع انسانی عبارتند از:
۱-استخدام و جذب نیروی کار
شاید فکر کنید فرآیند استخدام با انتشار یک آگهی شغلی شروع می‌شود. اما واقعیت این است که قبل از انتشار آگهی استخدامی، باید فهرستی از مهارت‌ها و وظایف شغلی مورد نیاز شرکت آماده شود. در مرحله بعد وقتی این شرح شغلی آماده شد، آگهی استخدام و فرصت شغلی مربوطه در کانال‌های مختلف (وب‌سایت‌های کاریابی، شبکه‌های اجتماعی و…) تبلیغ می‌شود. در ادامه هم باید بعد از بررسی رزومه‌های ارسالی برای کاندیداها زمان مصاحبه تعیین شود. در نهایت هم از بین تمامی افراد مصاحبه‌شده با توجه به تعداد نیروی مورد نیاز و مهارت‌های آن‌ها، استخدام نهایی می‌شود.
۲-آماده کردن کارکنان جدید برای شروع کار در شرکت یا آنبوردینگ (Onboarding)
هنگامی که یک نیروی انسانی تازه به شرکت اضافه می‌شود، ممکن است در ابتدای کار لازم باشد برای آشنایی با فضای کاری و افراد جدید در شرکت پشتیبانی شود. اینجاست که واحد منابع انسانی با فعالیت‌هایی مثل معرفی همکاران و بخش‌های مختلف ساختمان شرکت، ترتیب دادن جلسات آموزشی و جلسات آشنایی با دیگر تیم‌ها (معارفه و معاشرت سازمانی)، این فرصت را به کارمند جدید می‌دهد که بتواند هرچه سریع‌تر با محیط کاری تازه همسو و هماهنگ شود.
۳-مدیریت عملکرد کارکنان
شاید شناخته‌شده‌ترین نقش واحد منابع انسانی، مدیریت اسناد و قراردادهای کاری، ثبت اطلاعات مربوط به کارمندان از جمله سوابق قبلی کارکنان، آمار حضور و غیاب، مرخصی، مرخصی پزشکی و… باشد. با این کار هم کارمندان و هم کارفرما خیالشان راحت می‌شود که مقررات کار در مورد ساعات کاری و تعداد روزهای مرخصی رعایت می‌شود. در ضمن ثبت دقیق این داده‌ها به کارمندان تضمین می‌دهد که حقوق و مزایای دقیقی را بر اساس وضعیت شغلی، ساعات کار و اضافه‌کاری دریافت می‌کنند.
۴-آموزش و توسعه مهارت‌های کارکنان
یکی از وظایف مهم واحد منابع انسانی مدرن این است که شراطی فراهم کند تا کارمندان به‌صورت دوره‌ای در زمینه‌های مختلفی آموزش ببینند و مهارت‌های فنی و فردی خود را بهبود ببخشند. این کار کمک می‌کند تا آن‌ها در مورد مهارت‌های شغلی خود به‌روز شوند و بتوانند وظایف کاری‌شان را با شایستگی بیشتری انجام دهند.
این آموزش‌ها معمولا در راستای اهداف شغلی فردی یا نیازهای شرکت خواهد بود. هدف نهایی هم این است که همه کارکنان به ابزارهایی که برای موفقیت و ارزشمندتر شدن برای شرکت نیاز دارند دسترسی داشته باشند. یک برنامه آموزشی میتواند شامل فرصت‌های داوطلبانه شرکت در دوره یا یک الزام اجباری برای افراد باشد.
بسته به منابع شرکت و شکاف‌های آموزشی کارکنان، ممکن است برای آموزش از رسانه‌های مدرن برای تسهیل فرآیند و فعال کردن یادگیری خودگام استفاده کنید. همچنین می‌توانید از سمینارها، کارگاه‌ها یا برنامه‌های آموزشی آنلاین کمک بگیرید. چه این آموزش در داخل شرکت ترتیب داده شود و چه با گروه‌های دیگری قرارداد ببندید، تهیه فهرستی از فرصت‌های آموزشی و نیازهای مهارتی لازم، برای شرکت ضروری است.
۵-مدیریت حقوق و دستمزد
به‌عنوان یک کارشناس یا مدیر منابع انسانی، یکی از کارهایی که انجام می‌دهید مدیریت حقوق و دستمزد و نظارت بر پرداخت مزایا (مانند بیمه‌های درمانی) و پاداش‌های کارکنان خواهد بود. این وظایف یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های واحد منابع انسانی است. در مدیریت دستمزدها باید حواستان باشد که مبالغ پرداختی هم عادلانه و براساس قوانین کار موجود باشند و هم با توجه به محدودیت‌های بودجه تعیین شوند. احتمالا برای دقیق‌تر انجام دادن این کار باید با بخش حسابداری و مالی شرکت یا حتی یک شرکت شخص ثالث که چک‌های حقوق را صادر می‌کند، همکاری کنید.
همچنین مهم است که مزایای ارائه‌شده توسط شرکت‌های رقیب در منطقه جغرافیایی و صنعت خودتان را هم تجزیه‌و‌تحلیل کنید. این کار به مدیران رده بالایی شرکت کمک می‌کند تا برای تعیین دستمزدهای کارکنان فعلی و آینده تصمیم‌گیری کنند.
۶-برقراری فضای کاری مثبت
هر شرکتی فرهنگ کاری منحصر به‌فرد خودش را دارد که معمولا ارزش‌ها، اهداف، بیانیه ماموریت و المان‌های اخلاقی مرتبط با حوزه کاری مربوطه را شامل می‌شود. به‌عنوان یک متخصص منابع انسانی باید سفیر فرهنگ شرکت باشید. می‌توانید در همکاری با مدیریت شرکت، یک ساختار و فرهنگ سازمانی ایجاد کنید که از اهداف استراتژیک شرکت پشتیبانی می‌کند.
همچنین باید به ایجاد یک فضای کاری مثبت کمک کنید. مثلا باید به کارکنان اطمینان دهید که شرکت به وعده‌های خود در مورد دستمزد، ترفیع، موقعیت شغلی تازه، پاداش عملکرد عالی و ایجاد فرصت‌های آموزشی عمل می‌کند. یا در سطح بالاتر، باید روابط کارکنان و مدیریت را آسان‌تر و سریع‌تر کنید تا مکالمات در مورد سیاست‌های کاری تازه یا چالش‌های کارمندان درباره شرایط کاری و اختلاف احتمالی راحت‌تر انجام شود. یادتان باشد این واحد منابع انسانی است که تضمین می‌کند ارتباطات مناسب بین طرفین -چه کارمندان با یک‌دیگر و چه کارمندان با مدیریت- وجود دارد.
منابع انسانی چگونه از کارمندان حمایت می‌کند؟
با توجه به همه آنچه گفته شد، یک متخصص منابع انسانی با ارائه آموزش مداوم، حفظ منافع مالی و حقوق کاری و ایجاد برنامه‌های حمایتی در حوزه سلامت و رفاه، از کارمندان حمایت می‌کند. برای همین هم هست که می‌گویند مدیریت منابع انسانی کلید حفظ رضایت و روحیه کارکنان است. البته نحوه پشتیبانی واحد منابع انسانی از کارکنان احتمالا از یک شرکت به شرکت دیگر متفاوت خواهد بود. با این‌حال معمولا چند روش وجود دارد که بیشتر دپارتمان‌های منابع انسانی برای حمایت از کارمندان استفاده می‌کنند:
۱-تعیین مسیر شغلی افراد در سازمان
به‌عنوان یک مدیر منابع انسانی، با ارائه مسیر شغلی در شرکت به کارمندان کمک می‌کنید تا نقشهٔ راه ارتقا در زمینه کاری‌شان را بدانند و پیگیری کنند. یکی از نقش‌های واحد منابع انسانی در سازمان‌ها این است که همیشه باید راه‌های مشخصی را برای پیشرفت، ترفیع و انتقال به بخش‌های دیگر شرکت برای کارمندان فراهم کند. این کار کمک می‌کند تا زمانی که کارکنان برای چالش‌های جدید کاری آماده هستند، به جای جستجوی فرصت‌های شغلی بیرون شرکت، در همان شرکت کارشان را ادامه دهند.
۲-فراهم کردن فرصت‌های آموزشی مداوم
گفتیم که واحد منابع انسانی باید برای اجرای برنامه‌های آموزش مداوم که هم برای کارفرما و هم برای کارمند سود‌مند باشد برنامه‌ریزی کند. طبیعتا فرصت‌های آموزشی که به کارکنان برای ارتقای مجموعه مهارت‌ها و دانش مورد نیازشان کمک می‌کند میتواند روحیه و انگیزه آن‌ها را برای ادامه کار در شرکت افزایش دهد. بنابراین طراحی و اجرای برنامه‌های کمک آموزشی معمولا یکی از ابزارهای حمایتی از کارمندان در هر شرکت و سازمانی محسوب می‌شود.
شما همچنین می‌توانید برای مدیران بخش‌های مختلف شرکت هم دوره‌های آموزشی بهبود دانش مدیریتی و مهارتی تدارک ببینید. این آموزش‌ها ممکن است بر افزایش انگیزه کارکنان، نحوه گرفتن بازخورد موثر، مدیریت مسائل انضباطی، مهارت‌های فنی مدیریتی و رعایت قانون متمرکز باشد. شکی نیست که با آموزش مدیران شرکت، به کارکنان در سراسر سازمان هم کمک خواهید کرد.
۳-اجرای برنامه‌های رفاهی در حوزه بیمه سلامت و بازنشستگی
یکی از کارهای مهمی که معمولا بخش منابع انسانی انجام می‌دهد طراحی و اجرای برنامه‌های رفاهی و درمانی، مخصوصا در رابطه با بیمه تکمیلی یا برنامه‌های ویژه برای بازنشستگی و مزایای از کارافتادگی و… است. این برنامه‌ها می‌توانند به کارکنان کمک کنند تا مشکلات و استرس‌های خارج از محل کار که میتواند در کارشان اختلال ایجاد کند را مدیریت کنند. حتی برخی از شرکت‌ها، خانواده‌های کارکنان را هم در این مزایا شریک می‌کنند.
برای مثال می‌توانید برنامه‌های ورزشی و تفریحی ویژه‌ای برای سلامتی کارکنان اجرا کنید. مثلا یک دوره یوگا و شیوه‌های کاهش استرس یا دستورالعمل‌های تغذیه سالم در اختیار کارکنان بگذارید. فراموش نکنید کارمندان سالم از روزهای مرخصی کمتری استفاده می‌کنند و در ساعات کاری بهره‌وری بیشتری از خود نشان می‌دهند.
چه فرصت‌های شغلی در واحد منابع انسانی وجود دارد؟
منابع انسانی یک حوزه رو به رشد است و مشاغل مربوط به این زمینه به‌طرز شگفت‌آوری متنوع هستند. از پشتیبانی اداری و پست‌های عمومی منابع انسانی گرفته تا امور مدیریتی و تخصصی مثل کارشناس حقوق و مزایا یا متخصص قوانین کار و قراردادها. اندازه شرکت مشخص می‌کند که در واحد مدیریت منابع انسانی چه تعداد نفرات و با کدام تخصص HR مشغول به‌کار خواهند بود.
به‌طور کلی انواع مشاغل در منابع انسانی شامل فرصت‌های شغلی زیر می‌شود:
۱-دستیار منابع انسانی
به‌عنوان دستیار منابع انسانی، شما به مدیر منابع انسانی در طیف وسیعی از وظایف، از جمله استخدام، آموزش کارمندان و مدیریت روابط کارکنان کمک می‌کنید. وظایف شما ممکن است شامل بررسی رزومه، برنامه‌ریزی قرار مصاحبه، جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز برای حقوق و دستمزد، بررسی عملکرد پرسنل و ثبت سوابق کاری و مرخصی کارمندان و… باشد. یک دستیار منابع انسانی همچنین ممکن است کارهای مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد، از جمله توزیع چک حقوق و محاسبه ساعات اضافه کاری را هم انجام دهد.
۲-متخصص آموزش و توسعه مهارت‌های کارکنان
یک متخصص آموزش در منابع انسانی معمولا برنامه‌های آموزشی را توسعه می‌دهد تا مهارت‌های جدید به کارکنان آموزش داده شود یا مهارت‌های موجود آن‌ها به‌روز شود. این جلسات آموزشی ممکن است در زمینه‌هایی مانند خدمات مشتری، مهارت‌های کامپیوتری، مهارت فروش و مدیریت زمان هم باشد. گاهی هم این برنامه‌های آموزشی صرفا دوره‌های فردی مثل مهارت زندگی و مدیریت استرس و… است.
علاوه بر مدیریت دوره‌های آموزشی، این متخصصان منابع انسانی باید کارهای مربوط به ارزیابی عملکرد شغلی و تاثیر آموزش‌های فنی و مهارتی را نیز انجام دهند.
۳-کارشناس عمومی منابع انسانی
یک کارشناس عمومی منابع انسانی در واقع مسئول مدیریت رویه‌ها و وظایف کلی منابع انسانی است. این فرد معمولا در زمینه‌های مختلف از جمله استخدام، آموزش، مدیریت پرداخت پاداش و مزایا، مدیریت عملکرد و روابط کارکنان، فعالیت می‌کند.
۴-متخصص امور قراردادهای کاری و پرداخت حقوق و مزایا
یک متخصص منابع انسانی در زمینه قراردادهای کاری و مدیریت حقوق و مزایای کارکنان، باید آشنایی جامع و کاملی نسبت به قوانین کاری داشته باشد. در ضمن این فرد وظیفه دارد تا ضمن حفظ منافع کارفرما حقوق و مزایای کارکنان را منصفانه و براساس مهارت‌ها و تجربه‌های کاری‌شان فراهم کند.
۵-مدیر استخدام
یک مدیر استخدام وظیفه دارد کارکنان باانگیزه و با مهارت‌های مناسب و کافی را برای موقعیت‌های شغلی مختلف شرکت پیدا و استخدام کند.
۶-مدیر روابط کارکنان
مدیر روابط کارکنان از نزدیک با مدیر منابع انسانی همکاری می‌کند تا یک محیط کاری مثبت برای همه کارکنان ایجاد کنید. در این محیط کاری کارکنان خط‌مشی‌ها و رویه‌های شرکت را به‌خوبی درک می‌کنند، احساس ارزشمند بودن دارند و می‌خواهند مشارکت همه‌جانبه در کارها مختلف شرکت داشته باشند. همچنین حل تعارضات بین کارمندان یا بین کارمندان و مدیریت بخشی از وظیفه مدیر روابط کارمندان خواهد بود.
۷-تحلیلگر سیستم اطلاعات منابع انسانی (HRIS)
یک تحلیلگر HRIS مسئول مدیریت و نظارت بر سیستم‌های اطلاعات و فناوری مورد استفاده در بخش منابع انسانی سازمان است. این سیستم‌ها به ردیابی عملکرد کارمندان و مدیریت اطلاعات کارکنان کمک می‌کنند و رسیدگی به پرداخت، مزایا و مرخصی‌ها را تسهیل می‌کنند. وظیفه یک تحلیلگر HRIS این است که با به‌روزرسانی و نگهداری دقیق و منظم اطلاعات در این سیستم‌ها و ایجاد گزارش به سازمان کمک کند تا از این ابزارها به‌طور موثر برای مدیریت کارکنان استفاده کند.
۸-هماهنگ‌کننده منابع انسانی
هماهنگ‌کننده‌های منابع انسانی به توسعه سیاست‌های شرکت، مدیریت مسائل مربوط به روابط کارکنان و ایجاد ارتباط بین کارکنان و مدیریت کمک می‌کنند. این افراد همچنین ممکن است در فعالیت‌های استخدام و جذب کارمندان جدید هم همکاری داشته باشند. البته گاهی هم نیاز می‌شود تا هماهنگ‌کننده منابع انسانی در اجرای کمپین‌ها و پروژه‌های شرکت نیز مشارکت کند.
۹-مدیر منابع انسانی
یک مدیر منابع انسانی، مسئول ارائه پشتیبانی کامل به کارمندان در مورد مسائل مختلف از جمله پاداش‌ها، روابط کارکنان، آموزش و… است. در واقع مدیر منابع انسانی رابط استراتژیک و روزانه بین مدیر شرکت و کارکنان خواهد بود و روی عملکرد واحد منابع انسانی نظارت می‌کند.
برای کار در واحد منابع انسانی به چه مهارت‌هایی نیاز دارید؟
کار در واحد منابع انسانی به ترکیبی از مهارت‌های فردی و مهارت‌های فنی نیاز دارد. البته بسته به موقعیت شغلی که قرار است در واحد مدیریت منابع انسانی داشته باشید احتمالا این مهارت‌ها متفاوت خواهند بود. برای مثال برای تبدیل شدن به مدیر منابع انسانی باید مهارت‌های فردی زیر را داشته باشید:
- بتوانید به‌طور موثر به‌صورت نوشتاری و شفاهی با دیگران ارتباط برقرار کنید.
- خوب گوش بدهید.
- روی خدمات مشتری تمرکز کنید.
- همدل باشید و مهارت‌های بین‌فردی قوی داشته باشید.
- بتوانید براساس قضاوت‌های منصفانه تصمیمات درست بگیرید.
- محرمانه بودن اطلاعات را حفظ کنید و موقعیت‌های حساس و بحران‌ها را به‌شکل دیپلماتیک مدیریت کنید.
علاوه‌براین مهارت‌های فنی، به‌عنوان یک مدیر منابع انسانی به مهارت‌های فنی خاصی هم نیاز دارید. مثلا باید بتوانید به‌خوبی با برنامه‌های نرم‌افزاری مختلف مثل Word و Excel و همچنین سیستم‌های اطلاعات منابع انسانی (HRIS) یا سیستم‌های ردیابی متقاضی (ATS) کار کنید.
سایر مهارت‌های فنی که احتمالا برای یک مدیر منابع انسانی مفید خواهد بود عبارتند از:
- آشنایی با مدیریت حقوق و دستمزد
- آشنایی با قوانین حقوقی مربوط به قراردادهای کاری و سنوات
- آشنایی با قوانین استخدامی کشور از جمله قوانین مربوط به رابطه کارفرما و کارگر
- مدیریت سیستم‌های اطلاعات منابع انسانی
- کار با شبکه‌های اجتماعی
- داشتن اطلاعات کافی درباره تکنیک‌های مصاحبه استخدامی
حقوق مدیر منابع انسانی چقدر است؟
میزان حقوق و دستمزد کارشناسان و مختصصان مدیریت منابع انسانی بسته به تخصص و سابقه کار آن‌ها و همچنین بزرگی شرکت و موقعیت جغرافیایی آن میتواند بالا و پایین شود. به‌طور کلی در سال 1401 طبق بررسی‌های سایت ایران تلنت، حقوق شاغلین در حوزه منابع انسانی در بخش‌های مختلف توسعه و آموزش، ارزیابی عملکرد کارکنان، جذب و استخدام و… از ۶ میلیون تومان تا ۱۱ میلیون تومان متغیر بوده است. مدیران منابع انسانی با سابقه کاری ۱۰ تا ۱۵ سال مبلغی حدود ۲۰ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند.
چگونه مدیر منابع انسانی شویم؟
چه در بخش منابع انسانی تازه‌کار باشید و چه بخواهید به‌عنوان یک کارشناس منابع انسانی مهارت‌های خود را گسترش دهید و اطلاعات‌تان را به‌روز کنید، می‌توانید در بوت کمپ آموزش مدیریت منابع انسانی رهنما کالج شرکت کنید. در کنار آن، محتواهای مختلف در وبلاگ رهنماکالج میتواند گزینه آموزشی مناسبی برای شما باشد.
